Boeren tussen Boomwallen

Onderzoek naar nieuwe (agroforestry) verdienmodellen in een waardevol historisch cultuurlandschap

Het Louis Bolk Instituut werkt sinds 2008 aan agroforestry en in het bijzonder aan ‘voederbomen’. In Noordelijke Friese Wouden wordt al eeuwenlang geboerd in een landschap dat gedomineerd wordt door houtwallen en elzensingels. In het project ‘Boeren tussen Boomwallen’ worden de ecologische- en economische waarde van houtige gewassen in combinatie met melkveehouderij expliciet gemaakt. Hiermee blijft het historische cultuurlandschap behouden en wordt een impuls gegeven aan ecosysteemdiensten met een (financieel) langetermijnperspectief voor de boer.

Het project ‘Boeren tussen Boomwallen’ betreft een 2½-jarig project waarin agrariërs in Noordoost Friesland worden begeleid bij het versterken van een natuurinclusieve bedrijfsvoering in het eeuwenoude coulisselandschap van de Noardlike Fryske Wâlden. Het is gestart in januari 2023 en wordt uitgevoerd door Vereniging Noardlike Fryske Wâlden (NFW) en de Vereniging voor Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer Achtkarspelen (VANLA) samen met Landschapsbeheer Friesland (LBF), Friese Milieu Federatie (FMF), Louis Bolk Instituut (LBI) en Hogeschool Van Hall Larenstein (HVHL). Inhoudelijk is het project ingericht op de vragen die bij de agrariërs zelf leven rond inpassen en benutten van boomwallen, silvopastorale systemen en agroforestry. In het project is zowel aandacht voor bedrijven met bestaande- en/of nog nieuw aan te leggen landschapselementen. Er zal worden samengewerkt met diverse Friese gebiedspartijen en agrariërs van buiten de NFW. Met hen wordt afgestemd, advies ingewonnen en kennis uitgewisseld.

In een gefaseerd project worden:

  1. een inventarisatie gedaan van beschikbare professionele en wetenschappelijke kennis over silvopastorale systemen, vertaald naar de Friese context en afgestemd op de ambities van de regio,
  2. aan de hand van geografische en thematische clusters bedrijfsinpassingsplannen gemaakt en een veldinventarisatie (nulmeting) gedaan,
  3. veldexperimenten uitgevoerd m.b.t. Koolstofvastlegging, Herstel biodiversiteit (monitoring specifiek habitatgerelateerde soorten op Lijst van soorten Fries belang), Diergezondheid, Landschapskwaliteit, Klimaatrobuustheid. Er worden gegevens verzameld die relevant zijn voor het ontwerpen van verdienmodellen,
  4. Verdienmodellen en bedrijfsplannen opgesteld en
  5. Kennis gedeeld.

Het project levert aangelegde silvopastorale systemen op, bedrijfsinpassingsplannen, beslistools, verdienmodellen, landschappelijke inrichting en antwoorden op specifieke vragen met betrekking tot natuurinclusieve landbouw met toepassing van elzensingels en houtwallen in de agrarische bedrijfsvoering.

Met dit project maken 40 boeren samen met collectieven, organisaties, kennisinstellingen en onderwijs met ondersteuning van overheden een concrete beweging voorwaarts naar de gezamenlijke ambities in het versterken van natuurwaarden en economisch perspectief in een cultuurhistorisch landschap.