Bodemkwaliteit en beheer: een gezonde bodem als basis

De bodem staat aan de basis van praktisch alle landbouwproductie. Bodemkwaliteit is daarmee een cruciaal onderdeel van onze voedselzekerheid. De bodemkwaliteit heeft invloed op het klimaat, de biodiversiteit en de waterberging. De vele ecologische, biologische, en klimatologische processen die op een gezonde bodem steunen, maken bodemkwaliteit en bodembeheer daarom onderwerpen van breed maatschappelijk belang. Voor het bedrijfsleven is bodembeheer ook van groot belang voor een robuust toekomstgericht teeltsysteem met grote weerbaarheid tegen ziekte en plagen en een goed opbrengstpotentieel en verdienmodel.

In dit programma werkt het Louis Bolk Instituut aan het ontwikkelen van strategieën voor een duurzaam bodembeheer door ontwikkeling en analyse van bestaande kennis over effecten van maatregelen op bodemdiensten en bodemkwaliteit. Ook werken onze experts aan indicatoren voor bodemkwaliteit die op een integrale wijze inzicht geven in de bodem en zijn functioneren. Daartoe worden praktische en betaalbare oplossingen en technieken ingezet om bodemkwaliteit in het veld te kunnen volgen.

Integrale effecten bodemmaatregelen en toepasbaarheid 

Het Louis Bolk Instituut voert integrale analyses uit naar de effecten van bodemmaatregelen op bodemfuncties als primaire productie, waterregulatie en –zuivering, koolstof opslag, biodiversiteit en nutriëntenkringlopen. Hierbij maken wij onderscheid  tussen maatschappelijke en functionele doelen. Hierbij kijken wij ook naar de toepasbaarheid, kosten en baten en effecten op de opbrengststabiliteit. Verder ontwikkelen wij een stappenplan om maatregelen en systemen te selecteren die passen bij een bepaalde set van gewenste bodemfuncties en bodemkwaliteit. Kennislacunes worden door ons in een kennis- en innovatieagenda samengevat. Een project waar concreet aan dit onderwerp wordt gewerkt is PPS Beter Bodembeheer.

Organische stof & bemesting

Samenhang in het management van organische stof en de stikstof- en fosfaatbemesting is van groot belang voor het welslagen van kringlooplandbouw. De systeemexperimenten bieden een unieke mogelijkheid om de nutriënten vasthoudendheidretentie , benutting en balansen van stikstof en fosfaat in samenhang in beeld te brengen. De resultaten van de systeemexperimenten worden in dit onderzoek uitgediept en vertaald naar praktische adviezen. in dit onderzoek uitgediept. 

Onderzoekvragen daarbij zijn: Welke stikstof- en fosfaatbenutting door gewassen in verschillende systemen kan worden gerealiseerd? Wat kan hier voor de praktijk uit geleerd worden en wat betekent dit voor de mogelijkheden om kringlopen van nutriënten te sluiten? Ook is de vraag wat de effecten van maatregelen om koolstof vast te leggen betekenen voor verschillende bodemfuncties en voor de concrete landbouwpraktijk.
Een project waar concreet aan dit onderwerp wordt gewerkt is PPS Beter Bodembeheer.

Mest als Kans

Één van onze langlopende, succesvolle projecten, is het project Mest als Kans. In dit project werden de lange termijn effecten van verschillende bemestingsstrategieën onderzocht voor de bodemkwaliteit, de gewasproductie en-kwaliteit, de milieueffecten rond stikstof en fosfaat en de potentie om koolstof uit te lucht vast te houden voor klimaatwinst. De beste bemestingsstrategie met organische meststoffen voor landbouwgewassen bleek een combinatie van compost of potstalmest met drijfmest. Het onderzoek werd door het Louis Bolk Instituut opgezet en 20 jaar lang voortgezet. Klik hier voor meer informatie over Mest als Kans. 

(Nieuwe) technieken voor monitoring van de bodem 

In dit onderzoek worden data verzameld, waarmee een betaalbare betrouwbare meetset (‘voelhoorns’) wordt ontwikkeld waarmee veranderingen in de bodem in de tijd gevolgd kunnen worden. Een teler kan daarmee eenvoudig zelf metingen verrichten aan bodem, water en gewas. Er wordt gewerkt met drones en imaging technieken en nieuwe ontwikkelingen in sensortechnologie. Met de data worden goed toepasbare instrumenten doorontwikkeld. Hiermee zijn telers in staat om te berekenen wat de potententiele en mogelijk haalbare gewasopbrengst kan zijn. Voorbeelden van technieken die worden getest zijn: sensoren die bodemvocht en temperatuur continu meten en via app op smartphone rapporteren, striptesters voor nutriënten met bijbehorende app op smartphone, drones met diverse soorten camera’s en online kaart- en satellietsystemen. Voor meer informatie, zie de brochure uit 2020. 

Ontwikkeling en toetsing van indicatoren voor Bodemkwaliteit (BLN)

Het Louis Bolk Instituut test de BLN-indicator set om te onderzoeken of bodemmaatregelen die koolstof vastleggen in de bodem, ook een effect hebben op de bodemkwaliteit. Dit doen we in veldexperimenten die vele jaren lopen (Lange Termijn Experimenten of LTE’s). We onderzoeken de effecten van maatregelen zoals minimale grondbewerking (NKG), aanpassingen in het bouwplan of gebruik van verschillende typen mest en compost. Ook toetsen we de BLN-indicator set op ca 150 praktijkbedrijven. Voor meer informatie: zie ook Slim Landgebruik voor bodem en klimaat.