In de rubriek Koken & Weten duikt gezondheidsjournalist Tijn Elferink in een voedingsonderwerp waar verwarring over bestaat. Dit keer: kippen zitten vanwege de vogelgriep verplicht binnen. Heeft het met Pasen voor de deur dan wel zin om vrije-uitloopeieren te kopen?
Jaarlijks eten we per persoon ruim 200 eieren. Het hoogtepunt van de ei-consumptie is Pasen, dan tikken we met z’n allen zo’n 35 miljoen eieren weg. Ze worden niet alleen gegeten, maar ook verstopt. Eieren worden in veel religies gezien als symbool van vruchtbaarheid en worden begraven om de vruchtbaarheid van akkers te bevorderen.
Al die eieren worden gelegd door de 32 miljoen leghennen die Nederland telt. Dat is zo bijna twee kippen per Nederlander. De meeste eieren die bij de supermarkt worden verkocht zijn scharreleieren. De term scharrelei schetst wellicht een beeld van een kip die lekker buiten rondscharrelt, in werkelijkheid komen deze kippen nooit buiten. Van alle kippen in Nederland komt maar liefst 71 procent nooit buiten.
Het scharrelei was ooit de tegenhanger van het zogenoemde legbatterijei. De traditionele legbatterij is inmiddels vervangen door een grotere kooi, maar veel beter hebben de kippen het niet gekregen. ,,Nog steeds 12,5 kippen per vierkante meter die leven in gestapelde kooien”, weet Monique Bestman van het Louis Bolk Instituut, het kennisinstituut voor duurzame landbouw, voeding en gezondheid. Deze eieren zijn niet los te koop, maar worden nog wel verwerkt in producten als cake, koekjes, sauzen en pasta.
Te veel kippen op elkaar: die gaan elkaar pikken
Vrije-uitloopkippen en scharrelkippen leven binnen met negen soortgenoten per vierkante meter. Een kip die kooieieren legt, moet één vierkante meter delen met elf andere hennen. Dat is volgens Wakker Dier minder dan twee A4’tje per kip. Zo veel kippen zo dicht bij elkaar zorgde voor veel verenpikken en pikwonden. Om dat te voorkomen werden snavels afgeknipt. ,,Het waren de biologische pluimveehouders die daar als eersten mee stopten”, weet Bestman. ,,Inmiddels is snavelknippen verboden.”
,,Maar hoe moeten kippen dan worden gehouden?’’ vroegen biologische pluimveehouders. ,,Leghennen die elke dag naar buiten kunnen, hebben een beter welzijn dan kippen die dat niet kunnen”, concludeert Bestman in het onderzoek waarmee ze gisteren promoveerde aan de Universiteit Utrecht. ,,Leghennen die naar buiten kunnen, hebben minder schade door verenpikken en er zijn ook minder pikwonden.”
Volgens de wetenschapper weten veel mensen door de coronalockdown zelf hoe het is om opgesloten te zitten. ,,Het leven is hooguit prima, maar het haalt het niet bij het leven dat we hebben met meer vrijheid. Dat is precies het verschil tussen scharrelkippen en vrije-uitloopkippen.”
De conclusie riep volgens Bestman nieuwe vragen op. ,,Met name vanwege de vogelgriep”, zegt ze. ,,Bomen en struiken op het buitenterrein is goed voor de kip, maar veel pluimveehouders waren bang dat die juist watervogels aantrekken. Het zijn eenden en ganzen die een belangrijke rol spelen bij de verspreiding van vogelgriep. Maar het verrassende is dat meer bomen en struiken juist mínder watervogels aantrekken en de verspreiding van de ziekte misschien dus juist helpen tegen te gaan.”
Kippen zitten verplicht binnen
Scharrel of vrije uitloop, feit is dat kippen sinds de laatste uitbraak van de vogelgriep verplicht binnen zitten. Kunnen we dan niet net zo goed scharreleieren kopen? ,,Blijf vooral vrije-uitloopeieren kopen”, benadrukt Bestman. ,,Als iedereen nu scharreleieren gaat kopen, dan kan de vrije-uitloopboer net zo goed scharrelboer worden. Door vrije-uitloopeieren te kopen is het voortbestaan van vrije-uitlooppluimveehouders zekerder.”
Welk ei kun je het beste kopen als je dierenwelzijn belangrijk vindt? Om het kiezen makkelijker te maken, kent de Dierenbescherming eieren één tot drie sterren toe. Alleen twee- en driesterrenkippen kunnen gegarandeerd naar buiten. Kippen met één ster hebben een overdekte uitloop; kippen met twee sterren kunnen ook naar buiten en kippen met drie sterren hebben binnen meer ruimte en kunnen naar buiten.
Het beste ei voor je geld krijg je volgens Bestman als je eieren met twee of drie Beter Leven-sterren koopt. Dat zijn eieren van Kipster, Rondeel, Eko, Demeter, vrije uitloop, biologische of biodynamische. ,,Dan weet je zeker dat de kippen, als het kan, weer naar buiten mogen. ,,Daar kunnen ze hopelijk lekker onder bomen en struiken scharrelen.” Wanneer hennen weer naar buiten kunnen, is volgens Bestman de grote vraag. ,,Vorig jaar was de langste ophokplicht ooit en dat was pas in juni.” De huidige vogelgriepuitbraak is de ergste ooit als het gaat om het aantal besmettingen. ,,Inmiddels zijn er meer kippen geruimd dan bij eerdere uitbraken.”
Het oordeel
Hoewel kippen, en dus ook vrije-uitloopkippen, vanwege de vogelgriep verplicht binnen zitten, is het beter om vrije-uitloopeieren te blijven kopen. Vrije-uitloopkippen kunnen zodra het weer mag naar buiten, scharrelkippen komen nooit buiten. Uit onderzoek blijkt dat vrije-uitloopkippen een beter leven hebben en minder pikwonden.
Meer informatie: Monique Bestman
Originele artikel door Tijn Elferink is verschenen in het AD, 06 april 2022